Día das Letras Galegas

LETRAS GALEGAS

Adicaselle o Día das Letras Galegas de 2015 polo seu traballo divulgativo a prol da lingua e da cultura galega. Trátase dunha figura que suscita controversia e ao mesmo tempo resulta un persoeiro fundamental no decorrer da cultura e literatura galegas ao longo do século XX.

O 5 de xullo de 2014 foi escollido pola Real Academia Galega como autor a homenaxear no Día das Letras Galegas do ano 2015,  cos avais de Francisco Díaz-Fierros, Pegerto Saavedra, Ramón Villares e Xosé Ramón Barreiro.

Os outros propostos foron Ricardo Carvalho Calero (apoiado por Manuel González González, Francisco Fernández Rei e Euloxio Ruibal), Celestino Fernández de la Vega (promovido porRosario Álvarez Blanco, Andrés Fernández-Albalat e Andrés Torres Queiruga), Manuel María (defendido por Margarita Ledo Andión, Darío Xohán Cabana, Fina Casalderrey e Xosé Luís Regueira Fernández) e Xela Arias (defendida por Ramón Lorenzo, Antón Santamarina e Xosé Fernández Ferreiro).

A decisión final resultou controvertida e recibiu críticas da Mesa pola Normalización Lingüística, Manuel Rivas, Xosé Manuel Carril,  Fran Alonso, Bernardo Máiz e Suso de Toro, e mesmo provocou que a comisión executiva da Academia publicase unha nota na que afirma que “non tivo máis papel na elección da figura para as Letras Galegas 2015 cá que sinala o Regulamento de Réxime Interno da RAG, isto é, dar trámite ao Plenario das propostas recibidas”.

Os que interveñen na Mesa de Normalización Linguística escollen aos que cumplen estes conceptos:

Para rematar detscar a perdida deste gran señor, Xosé Filgueira Valverde  que falece  na casa familiar da rúa Arcebispo Malvar de Pontevedra o 13 de setembro de 1996, a piques de cumprir os 90 anos de idade.

Un gran home que fixo da lingua galega, mais ca unha lingua ,un sentimento, un home que a día de hoxe esta presente nas nosas mentes, e non se esquecerá.

Premiado

Foi amplamente recoñecido con premios

 

Cruz de Honra de San Raimundo de Pañafort (1961) 

 Gran Cruz da Orde do Mérito Civil(1964)

  

Medalla de Ouro da Cidade de Pontevedra (1969) 

Premio da Deputación da Coruña (1973) 

Medalla de Ouro da Provincia de Pontevedra (1977)

Medalla de Ouro ao Mérito nas Belas Artes (1980)

Medalla Castelao (1984), o Premio Otero Pedrayo (1986)

Premio Fernández-Latorre (1989)

Premio Trasalba (1990) da Fundación Otero Pedrayo

 Foi nomeado Galego Egrexio pola Fundación Premios da Crítica (1995), doutor honoris causa polas universidades de Santiago de Compostela e Vigo (ámbalas dúas en 1996).

 Foille outorgado o Premio Nacional de Historia de España, de xeito colectivo, por España: Reflexiones sobre el ser de España (1998). Días despois do seu pasamento o Centro Superior Bibliográfico de Galicia pasou a denominarse Centro Superior Bibliográfico de Galicia Xosé Fernando Filgueira Valverde, e en 2007 foi nomeado Fillo Predilecto da Provincia de Pontevedra

Levan o seu nome rúas en Pontevedra, Santiago de Compostela, Monforte e Pastoriza

 Algunhas das rúas son ..

E remato destacando a fundación Filgueira Valverde ,clasificada, en 1984, como de interese galego.

Obras

Ten unha obra moi extensa, tanto científica coma literaria, fundamentalmente divulgativa, que supera os trescentos títulos entre libros e folletos,máis de mil artigos en xornais e revistas e máis de 1.600 conferencias^,, en galego e en castelán.

Obra en galego:

A primeira obra narrativa  foi a recolleita de narracións breves: Os nenos, en 1925, recollida despois en Quintana Viva, obra literaria que abrangue o xornalismo, a narrativa, a poesía, o ensaio e o teatro. 

 Quintana viva(1971).

Teñen especial relevancia as achegas que Filgueira Valverde fixo no campo da investigación. Boa parte do seu traballo nesta área aparece nos nove volumes editados baixo o título xenérico de Adral entre 1979 e 1996. As súas achegas sobre lírica medieval reuníronse no libro Estudios sobre lírica medieval:

 Traballos dispersos (1927-1987). 

                                          Ensaio

Conferencia do cabodano de Paz-Andrade.

·         O baldaquino en Galicia denantes do arte barroco, con  Xosé Ramón Fernández-Oxea, en Arquivos do Seminario de Estudos Galegos,.

·         Lago González. Arcebispo galego (1934), Pontevedra.

·         Da épica na Galicia medieval, discurso de ingreso na RAG en 1941.

“	Ningunha lírica do medievo románico mellora o numero das nosas cancións; poucas poiden ter comparanza con ela na fondura do sentimento e na gama dos seus xeitos Expresivos.	”
—XFV, Da épica na Galicia medieval, 1934.

·         A poesía medieval galego-portuguesa fóra dos seus lindeiros (1980).

·         O arquivo do Museo de Pontevedra e unha guía sucinta (1988),

·         Santiago de Compostela, con fotos de Manuel G. Vicente, ed. trilingüe (1989), Ir Indo

·         Estudios sobre lírica medieval: traballos dispersos (1925-1987), 1992, GalaxiaArredor do libro: artigos de bibliografía (1996), Santiago, Xunta

·         Dicionarios

·         Vocabulario popular galego-castelán, con Tobío Fernandes, Magariños Negreira e Cordal Carús (1926-1928), Vigo.

                                                                Narrativa

·         Os nenos, ilustrado por L. Pintos e cuberta e contracuberta de Castelao (1925), Lar.

·         O vigairo: ensaio simbólico, orixinal e inédito, con portada de Camilo Díaz (1927), 

·         Quintana viva, con ilustracións de Castelao (1971), Galaxia

·         Literatura infanto-xuvenil

·         Agromar. Farsa pra rapaces (1936), asinado baixo o pseudónimo J. Acuña.

“	Porque non seca a morte a fonte das cantigas eu vos chamo, segreles, que veñades cantar onde os verdes loureiros gardan vellas ermidas, cabo das sabias ondas sulcadas do luar, das insuas da ribeira nun antigo lugar, ¡San Cremenço do mar!	”
—XFV, 6 canciones de mar "in modo antico", 1941.Poesía

·         6 canciones de mar "in modo antico" (1941), Albor, n.º 7, Pamplona.

                                             Edicións

·         Cancioneiriño de Compostela (1932), antoloxía poética, Nós, 

·         Cancioneiriño novo de Compostela (1969), Pombal, Edicións Castelos, Vigo.

·         Afonso X e Galicia e unha escolma de cántigas (1980), Real Academia Galega.

·         Armando Cotarelo Valledor (1879-1950), 1984, Real Academia Galega.

·         Enrique Campo (1989), Deputación de Pontevedra.

·         Álvaro Cunqueiro (1991), Publicacións da Real Academia Galega, A Coruña

·         Antoloxía do conto galego de medo (1996), Galaxia,  Obra en castelán 

                                               Ensaio

·         Guía de Pontevedra (1931), edición de Álvarez Gallego.

·         La Cantiga CIII: noción del tiempo y gozo eterno en la narrativa medieval (1936), Instituto de Estudios Regionales, USC. Tese de doutoramento defendida en Madrid o 15 de novembro de 1935.

·         Formas paródicas en la lírica medieval gallega (1947), AAEPC, Madrid.

·         "La lírica medieval gallega y portuguesa" no vol. I de Historia General de las Literaturas Hispánicas de Díaz-Plaja (1949). Ed. Barna,Barcelona.

·         El libro de Santiago, con debuxos de J. Sesto (1948) Editorial Nacional.

·         Cervantes en nuestro camino (1949), Revista de la Obra de Protección de Menores

·         Santiago de Compostela. Guía de sus monumentos e itinerarios (1950).

·         La artesanía en Galicia (1953), Ediciones Galicia, Centro Gallego de Buenos Aires.

·         Tierras Hispánicas. Compostela, la ciudad del Apostol (1954)

·         Camoens, conmemoración del centenario de "Os Lusiadas" (1958).

·         Pontevedra y el mar, textos para la antología de una tradición (1963).

·         Pontevedra, la tierra y sus gentes (prólogo), con Gerardo González Martín,1967.

·         El viaje a Galicia de Urrabieta Vierge (1880), 1969, Colección "Obradoiro" XI, Bibliófilos Gallegos.

·         Guía breve del Museo de Pontevedra (1970), Fundación Pedro Barrié de la Maza, Conde de Fenosa.

·         Historias de Compostela (1970), Bibliófilos Gallegos, Biblioteca de Galicia XII.

·         «Adiciones a la "Carta Arqueológica de la Provincia de Pontevedra". Inventario de localidades con hallazgos paleolíticos», con Alfredo García Alén, en El Museo de Pontevedra n.º XXIX, 1975.

·         Los canteros gallegos (1976), Asociación de Amigos de los Pazos

·         Sobre lírica medieval gallega y sus perduraciones (1977), Bello, Valencia.

·         Manuel Ventura Figueroa, Arzobispo de Laodicea, Patriarca de las Indias
Gobernador del Consejo de Castilla (1978)

·         Sargadelos (1978), Cuadernos del Seminario de Estudios Cerámicos de Sargadelos

·         El almirante pontevedrés Sarmiento de Gamboa: descubridor, cronista, poeta (1980)

·         Ideas y sistema de la historia en Fray Martín Sarmiento (1981) discurso contestado por Antonio Blanco Freijeiro.

·         Tiempo y gozo eterno en la narrativa medieval (La cantiga CIII) (1982), Edicións Xerais de Galicia

·         Baldaquinos Gallegos, con José Ramón y Fernández-Oxea (1987), Fundación Barrié,

·         La escultura gallega, el centenario de Francisco Asorey (1991),

·         La Basílica de Santa María de Pontevedra (1992), Fundación Pedro Barrié de la Maza, 

·         Camoens (1993), Xunta de Galicia, Santiago de Compostela

·         Compostela, camino y estela (1993), Alsa, Oviedo

·         Fray Martín Sarmiento (1695-1772), 1994, Fundación Pedro Barrié de la Maza,  Edicións

·         Cancionero Musical de Galicia, recollido por Casto Sampedro y Folgar, dous tomos (1942).